İşyerleri ve evlerde yine en fazla sorun yaşanan, kaza meydana gelen noktalar merdivenlerdir. Sabit veya seyyar merdivenler veya merdivenler ile yapılan çalışmalar da iş sağlığı ve güvenliği kapsamında yapılacak küçük iyileştirmeler, düzenlemeler birçok sorunu önleyecektir.
Sahada iş sağlığı ve güvenliğini kendisine meslek edinmiş, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve kendilerine ait yönetmeliklerle yetki ve sorumlulukları belirlenmiş olan iş güvenliği uzmanları merdiven ve merdivenlerde yürütülen çalışmaları risk analizlerinde değerlendirmekte, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde konuyu detaylıca işlemektedirler. Biz bu yazımızda merdivenlerde aranacak yapısal noktaları tartışacağız, merdivenlerde çalışma kurallarını bir sonraki yazımızda değerlendireceğiz.
Merdiven kazaları, merdivenden düşme veya merdivenin devrilmesi şeklinde olmaktadır. Düşme sonucu yaşanabilecekler hafif yaralanma, kırıklar veya en şiddetli sonuç ölüm olabilmektedir.
Tatsız durumlarla karşılaşmamak için alınabilecek tedbirler aslında çok basittir.
Öncelikle; bina ve ekleri yapılan işin özelliğine uygun nitelik ve yeterli sağlamlıkta inşa edilir hükmü gereği sabit veya seyyar merdivenin uygunluğu garanti altına alınmalıdır. Buda ancak binalarımızın ruhsatlı (projesi yetkili teknik elemanlar tarafından çizilmiş, inşası bu konuda uzman ve yetkili kişiler tarafından yapılmış, inşaat süreci yetkili kurumlar tarafından denetlenmiş ve nihayetinde uygunluğu yetkili resmi makamlar tarafından onaylanarak ruhsatlandırılmış binalar) olması seyyar merdivenlerimizin ilgili standart ve CE belgeli olması ile sağlanacaktır.
Merdivenler, onu kullanacak kişilerin sayısı, taşınabilecek malzemelerin boyutları, kullanım amacı dikkate alınarak uygun genişlikte, ebatlarda, eğimde imal edilmiş, seçilmiş olmalıdır. Merdiven kenarlarında düşmeyi önleyecek şekil ve ebatta uygun mukavemette, inme çıkma faaliyeti sırasında çalışanların tutunacakları korkuluklar bulunmalıdır.
Merdivenler acil durumlar dikkate alınarak ateşe dayanıklı yanmaz malzemeden imal edilmelidir. Yine acil durumlar dikkate alınarak merdiven ve merdiven boşluğunda devrilecek, kırılacak, geçişi daraltacak veya kısıtlayacak malzemeler bulundurulmamalıdır.
Sabit veya seyyar merdivenler onları kullananlar, çalışanlar için ilave tehlike kaynağı olmamalı, risk oluşturmamalıdır. Merdivende mukavemetini, taşıma kapasitesini olumsuz etkileyecek yapısal hata, deformasyon bulunmamalıdır. Bu tarz bir kusuru bulunan merdivenler derhal kullanıma kapatılmalı, geçişler önlenmeli, çalışanlar tehlike hakkında bilgilendirilmelidir. Seyyar merdivenlerde bu tarz bir sorun tespit edildiğinde, seyyar merdiven çalışma alanından çıkartılmalı, kullanılmaması için imha edilmelidir.
Merdiven korkuluklarında veya seyyar merdiven yan dikmelerinde kullananlara zarar verebilecek keskin, sivri detaylar bulunmamalıdır. Merdiven basamakları eksiksiz, sağlam, temiz olmalıdır. Basamak yükseklikleri, hatta malzemesi tüm basamaklarda aynı olmalıdır.
Merdiven basamakları, boru malzemeden ve ya dairesel kesitli olmamalı, lama veya benzeri geniş yüzeyli malzemeden, kaymaz nitelikte olmalıdır. Basamak eğimleri, kaymaya sebep vermeyecek fakat su vb. birikmeyecek eğimde seçilmelidir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun “Çalışanlar İSG ile ilgili çalışmalarda işverene destek olur” hükmü gereği ve güvenli bir ortamın tesisi için çalışanlar, çalışan temsilcisi, saha amirleri, bölüm sorumluları, iş güvenliği uzmanı ve işveren vekilleri sahada tespit ettikleri uygunsuzlukları işveren ile paylaşmalı ve tedbir alınmasını istemelidir.
Şamil ATEŞ
Makina Mühendisi
İş Güvenliği Uzmanı