Evlerde ve işyerlerinde iş kazası yaşanmaması için iş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından alınması gereken tedbirleri değerlendirmeye devam ediyoruz. Bir önceki konumuz olan merdivenler ve merdivenler ile çalışmalarda güvenlik kurallarını, iş güvenliği uzmanının bakış açısı ile ele alıyoruz.
Merdivenler bir noktadan diğer noktaya geçiş, ulaşım amacı ile tasarlanmış yapı elemanlarıdır.
Merdivenler üzerinde çalışma yapmak, uzun süreli faaliyetler yürütmek üzere tasarlanmamıştır. Bu tür faaliyetler için iskele, manlift, vb. iş ekipmanları kullanılmalıdır.
Kısa süreli çalışmalar için merdiven kullanılacak ise merdivenin kaymasını, devrilmesini, çalışanın düşmesini, çevrede çalışanların takılmasını veya çarpmasını önleyecek ilave tedbirler alınmalıdır.
Merdivenler kullanım öncesi kontrol edilmelidir. Basamaklar, yan dikmeler, korkuluklar, vb. detayları kontrol edilmeli, tespit edilen uygunsuzluklar giderilmeden çalışmaya başlanmamalıdır.
Merdiven ile yapılacak çalışmalarda, çalışma alanından geçişler yasaklanmalı veya bu sağlanamıyor ise kontrollü geçişe izin verilmelidir. Çalışma alanı emniyet şeridi/bandı, şerit bariyer, alan perdesi, vb. bariyerler ile çevrilmeli, sabit merdivenlerde giriş çıkış kapatılmalıdır. Özellikle forklift, araç geçiş yolları, araç trafiğine açık alan, kapı önleri, köşe veya dönüşlerde çevreden gelebilecek tehlikeler dikkate alınmalı, gerekiyor ise araç trafiği durdurulmalıdır.
Sabit merdivenlerde giriş çıkışa, seyyar merdivenlerde tüm yaklaşma istikametlerinden görünecek şekilde “dikkat çalışma var, geçişe kapatılmıştır, düşme tehlikesi, vb.” uyarı yazıları veya işaretleri asılmalıdır. Hatta ihtiyaç halinde yönlendirme ve kontrol için gözcüler konulmalıdır.
Yapılan çalışma sonrası merdiven basamakları temizlenmeli, malzeme ıslak yüzey, yağ su bulaşığı bırakılmamalıdır. Merdiven basamaklarında normal kullanım sırasında da kullanıcıların takılıp düşmesine sebep olacak oyuncak, saksı, serbest halde halı – paspas, vb. bulundurulmamalıdır. Kapı önünde, merdiven başlarında veya basamaklarda bulunan paspas vb. dekoratif malzemeler kaymayacak, katlanmayacak, takılıp düşmeye sebep olmayacak şekil ve nitelikte olmalı veya zemine sabitlenmelidir.
Merdiven basamaklarının eşit yükseklikte ve genişlikte olması önemlidir. Basamak yüksekliklerindeki en küçük farklılık kullanıcıların takılıp düşmesine sebep olacaktır.
Seyyar merdivenlerin kullanılacağı alanlarda zemin düz ve sağlam olmalıdır. Zemin kaymaya, devrilmeye sebep olmayacak şekilde düz ve merdivenin ve üzerinde çalışanın ağırlığını taşıyacak mukavemette olmalıdır. Cam, ince sac panel, şeffaf / aydınlatma panelleri vb. malzemeler üzerinde çalışma yapılmayacağı gibi merdiven de kullanılmaz.
Seyyar merdiven ile çalışmalarda, taşıma sırasında elektrik hatları, basınçlı tesisatlara dikkat edilmelidir. Çalışmanın hiçbir anında elektrik tesisatlarına 6m den fazla yaklaşılmamalıdır. Bunun sağlanamadığı durumlarda idareye durum bildirilmelidir.
Seyyar merdiven kurulduğu noktada kaymayacak, devrilmeyecek şekilde zeminde ve üst dayama noktasında sabitlenmelidir. Merdivenin uygun şekilde sabitlenemediği durumlarda zeminde merdivene destek vermek üzere ikinci bir çalışan bulunmalıdır.
Seyyar merdivenler ile çalışmalarda merdiven elektrik kablolarına–tesisat ve tavalarına, enerjili, basınçlı hat ve tesisatlara, kimyasal hatlarına, yangı söndürme–siprinkler-yağmurlama hatlarına, yağmur suyu-pis su giderlerine, vb. dayanmamalıdır.
Merdiven eğimi 75° ye ayarlanmalı, ne dik nede yatık olmamalıdır. Merdiven üst dayama noktasından en az 1 metre taşmalıdır.
Merdivenden çıkarken ve inerken yüzümüz merdivene dönük olmalıdır. Merdivene çıkarken ve inerken üç nokta kuralına uyulmalı, merdiven ile çalışmanın her anında iki el ve iki ayağımızdan en az üçü merdiven ile temas halinde olmalıdır.
Merdivene çıkarken veya inerken yük taşınmamalı, yükün çıkarılıp indirilmesi için ilave çözüm üretilmelidir.
Merdiven ile çalışmalarda merdivenden sarkma yapılmamalı, ulaşılması sıkıntılı noktalarda gerekiyor ise merdivenin yeri değiştirilmelidir.
Merdivenin dayama noktası üzerindeki basamakları, çatal merdivenlerin son üç basamağı kullanılmamalıdır.
Seyyar merdiven ile çalışmalarda merdivende aynı anda tek kişi bulunmalıdır. Birden fazla kişi aynı merdivende çalışmamalıdır.
Seyyar merdivenler yatayda en az iki kişi ile taşınmalıdır. Merdivenler kullanılmadığı zamanlarda kendileri için belirlenmiş noktalarda yatık olarak veya devrilmeyecek şekilde sabitlenmiş olarak muhafaza edilmelidir. Merdivenler amacı dışında, köprü, destek elemanı, kaldıraç vb. olarak kullanılmamalıdır.
Merdiveni, merdivenle çalışmalarda güvenlik kurallarını değerlendirdik. Bu noktada yapılan risk analizinin son ayağında merdivende çalışacak personelinde uygunluğu önemlidir. Çalışanın işyeri hekimi tarafından düzenlenmiş çalışabilir raporuna, iş güvenliği uzmanı tarafından veriliş iş sağlığı ve güvenliği eğitimi (İSG Eğitimleri) aldığına dair sertifikalara, yine iş güvenliği uzmanı tarafından verilmiş “merdiven ile çalışmalarda güvenlik kuralları” eğitimi sertifikasına sahip olması önemlidir.
Merdiven ve merdiven ile çalışmalarda olası tehlikeleri belirleyip, küçük bir risk analizi yaptık.
Sağlıklı, güvenli çalışmalar…
Şamil ATEŞ
Makina Mühendisi
İş Güvenliği Uzmanı
